Karahasanlıların Etnik Yapısı

Baştan beri Karahasanlıların etnik yapısı için araştırma yaparken tüm belge, kaynak ve bilgiyi titizlikle inceledik. Temelde şüphe üzerine kurulu bu araştırmalarımız sonucunda da hem söz konusu Karahasanlıların, hem de Karahasanlı olarak tabir edilen boy, oymak ve cemaatlerin hepsinin istisnasız olarak Türkmen olduklarını tespit ettik. Dolayısıyla etnik yapıdan bahseden bu kaynakların bir kısmı konumuz olan Karahasanlıları doğrudan Türkmen olarak ifade ederken, bir kısmı da Karahasanlıların Beğdili boyuna bağlı olduğunu belirtmek suretiyle Türkmen olduklarını söylemektedir. Şimdi bu kaynaklara bir göz atalım.

Merhum Cevdet TÜRKAY, bir ömür boyu Osmanlı arşiv belgelerini inceleyerek yazdığı Osmanlı İmparatorluğu’nda Oymak, Aşiret ve Cemaatler adlı eserinde, hem Karahasanlu, hem de Karahasanuşağı diye bahsi geçen bu cemaatin, Elbistan Kazâsı (Meraş Sancağı)’nda bulunduğu ve Konar-Göçer, Türkman Yürükânı Taifesinden olduğunu belirtmektedir.[1]

Aşiretler tarihimizin büyük ismi, Prof. Dr. Faruk SÜMER’in Çukur Ova Tarihine Dair Araştırmalar isimli çalışmasında, Karahasanlıları, Beğdili Oğuz boyunun Yeni İl obaları içinde göstermektedir ve “… Bu oymak, daha çok Elbistan tarafında bulunmaktadır.”[2] diye ifade etmektedir. Sümer, Oğuzlar adlı eserinde de Kara-Hasanlu’yu, Beğ-Dili kolunun zikre değer obaları arasında saymaktadır.[3]

Dr. Mahmut RIŞVANOĞLU da Karahasanlılar için, “Atmalılara bağlı olan bu oymak, daha çok Elbistan tarafında bulunmaktadır. Beğdili (Beğ-Dili) Oğuz boyunun Yeni-İl kolunun obaları içinde 38 vergi evi olarak Karahasanlu adında bir Türkmen obası geçmektedir ki buradaki Karahasanlılar ile ilgili olsa gerekir. Çünkü bu obayı 1698 senesinde Elbistan tarafında yerleşmiş olarak görmekteyiz ki, bu da Karahasanlılar ile olan ilişkiyi doğrulamaktadır.”[4] diye ifade etmektedir.

Bitlisli Şerafeddin Han, Şerefname (Kürt Tarihi) adlı eserinde Karahasanlı’yı Maraş’ın kasabaları arasında saymaktadır. Aynı eserde Maraş’ta bulunan tüm Kürt aşiretlerinden, oymaklarından ve cemaatlerinden bahsedilirken, Karahasanlıların adı zikredilmemektedir.[5]

Mehmed Emin Zeki Bey, Kürdistan Tarihi adlı eserinde, Kürt Aşiretleri hakkında kısa bilgiler vermektedir. Sinemilli, Alhaslı ve Karahasanlının da aralarında bulunduğu aşiretler için genel olarak, “Kürtlerin büyük bölümü Fırat nehri ile Kızılırmak (Halis) nehri arasında yaşar. Asıl Kürdistan’a biraz uzak olmalarından dolayı dil ve diğer toplumsal yönlerden bir hayli ayrıcalıkları vardır.” diye zikrediliyor. Yazar, Karahasanlı ile ilgili olarak yaptığı açıklamada ise, “Besni’nin batısında otururlar ve asıllarının Türkmen olduğu söylenir.”[6] demektedir. Bu eserin Kürtçe baskısında da “Asıllarının Türkmen olduğu mümkündür.”[7] demektedir.

1453-1650 yılları arasındaki döneme ait altı ayrı belgede de Karahasanlılar Beğdili boyuna bağlı gösterilmiştir.[8] Başka bir kaynakta da Karahasanlılardan, “Karahasanlu Cemaati (Türkmen cemaatlerinden)”[9] diye bahsedilmektedir.

Karahasanlıların ayrıca, Kara Hasanlu adıyla “XIV. Yüzyılda (1337) Bozok koluna bağlı Dulkadiroğulları beyliği içerisinde, diğer bazı aşiretlerle birlikte yer aldığını görmekteyiz ki bu aşiretler, Dulkadirli Türkmenlerini meydana getiren ana kütleyi oluşturmaktaydı.[10]

Diğer taraftan, Türk Halkları üzerine araştırma yapan Rus tarihçiler, L. N. Lezina ile A. V. Superanskaya da Karahasanlıların Oğuzların Beydili boyuna bağlı oldukları belirtilmişlerdir.[11] İngiliz tarihçi Mark Sykes de Karahasanlılar için “Kara Hasan. 300 aile. Bu bir Türkmen aşireti olabilir.”[12] demektedir.

Sonuç olarak, etnik kimlikten bahseden Türk, Kürt, Rus ve İngiliz kaynakları, istisnasız olarak Karahasanlıları Türkmen olarak tarif etmektedir. Diğer taraftan Karahasanlıları Kürt olarak zikreden, hiçbir belge, kaynak ve kayıt bulunmamaktadır.

KARAHASANLILAR İÇİN KULLANILAN TANIMLAMALAR
Kaynaklarda Karahasanlıların adı; Karahasanlı, Karahasanlu, Kara-Hasanlu, Karahasanoğlu ve Karahasanuşağı şeklinde geçmektedir. Yine bu kaynaklarda Karahasanlılar için,”Aşiret”, “Oymak”, “Oba”, “Konar-Göçer“, “Türkman”, ”Türkman Yürükânı”, “Yabaneri”, “Cemaat” ve “Cerid” gibi sıfatların kullanıldığını görmekteyiz.

____________________________
[1] Cevdet TÜRKAY, Başbakanlık Arşivi Belgelerine Göre Osmanlı İmparatorluğu’nda Oymak, Aşiret ve Cemaatler, Sayfa 473
[2] Faruk SÜMER, Çukur Ova Tarihine Dair Araştırmalar, DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi C 1, Sayı 1’den ayrıbasım 1963 Sf. 95
[3] Faruk SÜMER, Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri-Boy Teşkilatı-Destanları, İst. 1999, s. 303,
[4] Mahmut RIŞVANOĞLU, Doğu Aşiretleri ve Emperyalizm,
[5] Şerefeddin Han, Şerefname, I. Cilt I. Kitap sayfa 196,69, Yaba Yayınevi, İstanbul 2006.
[6] Mehmed Emin Zeki Bey (Kürdistan Tarihi) Beybun Yay., Ank.1992. S. 186-187
[7] Mihemed Emîn Zekî Beg, (Diroka Kurd û Kurdistanê) Sayfa 263
[8] Arşiv Belgeleri
  1. Belge: BOA, Tahrir Defterleri, nr 604 s.36, (üç tahrir, 1.) sene 1051 (1641-1642),
  2. Belge: BOA, Maliyeden Müdevver Defterler, nr 6159 s.94, sene 991 (1583-84),
  3. Belge: BOA, Tahrir Defterleri, nr 454 s.852 sene 959 1551-52),
  4. Belge: BOA, Tahrir Defterleri, nr 493 s.877-878, sene sene 978 (1570-71),
  5. Belge: BOA, Evkaf Harameyn nr. 394, s. 3b,
  6. Belge: BOA, Evkaf Harameyn nr. 394, s. 12 a,
[9] Yusuf HALAÇOĞLU, XVII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun İskân Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi, sayfa 164 dizinde, Türk Tarih Kurumu Yay. Ankara 2006,
[10] Selahattin DÖĞÜŞ Osmanlıların Fethine Kadar Dulkadirli Türkmenleri (Dulkadir Beyliği Araştırmaları Cilt 1, sayfa 77)
[11] L. N. Lezina ile A. V. Superanskaya, Türk Onomastikası, (sene 1698) sayfa 43
[12] Mark Sykes, “The Kurdish Tribes Of Ottoman Empire” (Osmanlı İmparatorluğu’nun Kürt Asiretleri), Berhem dergisi Sayı: 6-7- 8 /1990, sayfa 480

 

0 Replies to “Karahasanlıların Etnik Yapısı”

  1. Abi eline sağlık baya detaylı araştırmışsın, kaynaklarını da belirtmişsiı. Karahasanlıların Türkmen oluklarından, konar göçer oluklarından kimsenin şüphesi yok. Tek sorun Karakeçili ve Atmalı hususunda, sanırım bunları daha detaylı yazarsın.Saygılarımla.

    • Mehmet kardeşim, Karahasanlıların Atmalılarla ve Karakeçililerle ilişkisini anlattığım “Karahasanlılar Soy Olarak Atmalı ve Karaleçili Değildir” isimli bölümde, lüzumlu olan bilgileri vermeye çalıştım. (Bu bölüm hem kitapta, hem de sitede mevcut)

  2. Gerçekten bir ilerleme var. Düne Kadar Kürd yoktu ve buna da hepimiz ne güzel inanmıştık. Bu gün ise Kürdler var ama aslında bu Kürdler de Kürd değil, Kürdleşmiş Türklerdir tezi ilim dalında yerini almaya başladı.

    Karhasanlılar da Karakeçililer de bal gibi Kürttürler ve hiç bir Türk Kürdçeyi öğrenip karhasanlılar gibi konuşacak yeteneğe sahip değildir. Fitne ve Fesat yapmanın gereği yok.

    Amerikada zencilere uygulanan baskılar yüzünden bir sürü insan zeci olduğunu gizlemek için yüzlerini beyaza boyamaya kalktı fakat bu da fayda ermedi çünkü bu kişiliği yıkan boyalar döküldüğünde gerçek gün gibi ortaya çıkıveririrdi.

    Neyi ispat etmeye çalışıyorsunuz? Kürdler arasına nifak koymadan medet umanlar boşuna kürek çekiyor. Bunca baskı ve inkar Kürdleri yok edemedi. Emekleiniz berhevadır, dostum.

    Selamlar
    Hamid Çiçek

    • Hamid Bey, sanırım Karahasanlı değilsiniz. Çünkü Karahasanlılar arasında Hamid ÇİÇEK diye bir isme rastlamadım. Bu ezberlediğiniz klişe bilgileri unutalı yıllar oldu. Yaşınız kaç bilmiyorum. Sizin bu söylediklerinizi kırk sene önce araştırıp bir kenara koymuştum. Karahasanlılar için yazdıklarıma gelince, hepsi belgeye dayalı bilgilerdir. Elinizde yazdıklarımın tersini ispatlayacak belge varsa buraya yazın ve onlar üzerinde tartışalım. Allah’ın selamı üzerinize olsun.