Kizirler (Domolar)/Elbistan

Bu köyü, idari olarak Atmalılara bağlı bir kol olan Kizirler kurmuştur.  Bu köy, İkizpınar Köyü Muhtarlığını oluşturan iki köyden biridir. Köyde aslen Karahasanlı olan Karabay ve Dağ aileleri yaşamıştır. Bunlardan Karabaylar (Mısti Kammıke gil), Kangal köyüne gitmişler. Dağlar  (Haci Lol gil) da Karahasanuşağı köyüne göçmüşler. Günümüzde bu köyde yaşayan Karahasanlı mensubu kalmamıştır.

Kahramanmaraş iline 188 km, Elbistan ilçesine 28 km uzaklıktadır. Karasal iklimin etki alanı içerisinde bulunan köyün ekonomisi, tarım ve hayvancılığa dayalıdır.  Köyde ilköğretim okulu (Okul kullanılmamaktadır. Taşımalı Eğitim yapılmaktadır), elektrik şebekesi, sabit telefon ve içme suyu şebekesi vardır. Köye ulaşımı sağlayan yolun 26 km’si asfalt ile kaplıdır. Doğusunda Yalak ve Sevdilli, Batısında İkizpınar, Kuzeyinde Kavaktepe (Genolar), Güneyinde Gücük ve Özbek köyleri vardır.

Köyde halen, Aybakır (Konturgil), Özdemir (Hasogil), Düzdemir (Kel Hakkogil), Demir (Domogil, Kologil), Görür (Ömergil), Kartal (Korsıklar/ Şukogil), Polat (Hayrongil), Sarıkaya (Zarogil), Toto (Tuttogil)) aileleri yaşamaktadır.

Kizirler köyünde hem Kizirler, hem de Sadakalar yaşamaktadır. Şimdi bunlar hakkında kısa bilgi verelim.

a) Kizirler

Kizirliler, Rışvan Federasyonunun Atmalı koluna bağlı bir oymaktır. “Kizir” köy bekçisi anlamına gelmektedir.[1] Atmalılara bağlı Kizirli oymağının bir kolu Elbistan’da, bir kolu da Pazarcık’tadır. Elbistan’daki Kizirliler Sünni, Pazarcık’taki Kizirliler ise Alevidir. Aslen akraba olan bu iki kol, son yıllara kadar irtibat halindeydiler. Ticari bir anlam taşımasa da eskiden aralarında belli bir mal mübadelesi mevcuttu. Yayla zamanı, Pazarcık’taki Kizirliler ürettikleri pekmez, üzüm ve buna benzer ürünleri Elbistan’daki Kizirlilere hediye olarak getirirlerdi. Buna karşılık Elbistan’daki Atmalı toplumu da yağ, peynir ve yün gibi hayvansal ürünleri kendilerine hediye ederlerdi. Aslında bu gelip gitmeler aradaki bağın kopmamasına yönelik bir münasebetti.[2] Ancak buna rağmen, 1950’li yıllardan sonra bu iki toplum arasındaki irtibat önce zayıflamış, sonra da tamamen kopmuştur.  Elbistan’daki Kizirlilerin ilk yerleşim yeri Karahasanuşağı köyüdür. Kizirliler, Karahasanlılarla çıkan bir kavga yüzünden buradan göçerek, Göksun ilçesinin Düğünyurdu köyüne yerleşmişler. Daha sonra Alhaslılarla aralarında çıkan kavgalarda sıkıntı yaşayan Karahasanlılar, “Aramızda Alhaslılarla baş eden bir tek Kizirliler vardı, onları da buradan sürdük” derler. Bunun üzerine Dırrıkgilin dedesi olan Bozkurt, Düğünyurdu’ndaki Kizirleri alıp getirir ve Pernek’e yerleştirir. Daha sonra, Kizirler Alkaşarlı Omargile Sabır adında bir kız verirler ve kalın olarak da Kizirlerin şimdi bulunduğu yerleri alırlar. Kizirler böylece Pernek’ten kalkarak, şimdi bulundukları Domolar köyüne yerleşirler.[3] Elbistan’daki Kizirlerin büyük bir kısmı Domolar köyünde olmak üzere, Genolar ve Türkören köyünde yaşamaktadırlar. Bu Kizirliler şunlardır: Korsıklar, Domogil, Zaregil, Kanegil ve Ali Kasegil.

b) Sadakalar

Sadakalar, Rışvan boylar topluluğu’nu teşkil eden iki boydan (Atmalı ve Sinemilli) biri olan Atmalılara bağlı on iki oymaktan biridir. Mehmet ERÖZ’e göre, Sadakalar Türkmen’dir ve sonradan Sünnileşmişler.[4] Kaşgarlı Mahmut’un Divan-ı Lügatü Türk’te ve Orhun Kitabelerinde bahsi geçen Sadakalar, “Okluk” anlamına gelmektedir.[5] Tapu Kadastro ve Başbakanlık Osmanlı Arşiv belgelerine göre Bayad boyuna bağlı Sadaklu Türkmenlerinin de Halep Türkmenlerinden olduğu tespit edilmiştir.[6] Dolayısıyla konumuz olan Sadakaların, Halep Türkmenleri olan “Sadaklu” cemaati olduğu ve isimlerinin de “Sadakalar” şeklinde değişikliğe uğradığı büyük bir ihtimaldir. Karahasanlıların içindeki Sadakalar, Omargil (Sili Tame) ve Tuttogil (Toto) gildir. Karo Kahyâlar’ın da Sadakalardan olduğu rivayet edilmiştir.[7] Karo Kahyâlar Afşin ilçesinin Koçovası köyünde ve Gaziantep’te oturmaktalar. Bu aileler arasında yakın bir akrabalık mevcut değildir.

Not: Karahasanlılarla Kizirler ve Sadakalar aynı soydan değildir. Ancak bu iki toplum Karahasanlılarla fazlasıyla kaynaşmıştır. Ayrıca kız alıp-verme yoluyla ileri derece ve sayıda hısım olmuşlar. Karahasanlılar da bu iki toplum da idari olarak Atmalılara  bağlı imişler.

                                                                                                        
[1] Mehmet ERÖZ, Doğu Anadolu’nun Türklüğü s.49-50
[2] Hüseyin KARTAL
[3] Hacı DEMİR
[4] Mehmet ERÖZ, Doğu Anadolu’nun Türklüğü
[5] Divân-ı Lügati’t-Türk ve Orhun Kitabeleri
[6] Yusuf HALAÇOĞLU, Anadolu’da Aşiretler, Cemaatle, Oymaklar (1453-1650) Cilt 5, sayfa 2096
[7]  Yemliha EDİZER (Yusuf oğlu)

8 Replies to “Kizirler (Domolar)/Elbistan”

  1. Evet Karahasanlılarla Kizirler aynı soydan değildir. Ancak bu iki toplum kaynaşmıştır. Ayrıca kız alıp-verme yoluyla ileri derece ve sayıda hısım olmuşlar. İkisi de Atmalılara idari olarak bağlı imişler.
    Diğer taraftan, Elbistan ve Pazarcıktaki Kizirler akrabadır ve bunlar öz be öz Türkmendir. Geçmişlerinde alevilik var. Şu an Elbistan’daki Kizirler Sünni, Pazarcıktaki Kizirler Alevidir.

  2. Kizirler köyü altına Kizirlerin tarihi ile ilgili açıklama ekledim.
    İyi niyetli soruları memnuniyetle cevaplayacağım. Ancak edepsizlikte ısrar edenlere de mail adreslerinde cevap vereceğim.

  3. Bende Domolarliyim. Domonun oglu doganim ve domolar yem fabrikasinin sahibiyim. Bence koylum bektas fazlada haksiz degil. Ama senin cevap verme istubun baya yanlis, boyle biraz kabadayica cevap vemissin. Sanki turklestirilmeye calisiliyor

    • Doğan kardeşim bazı arkadaşlar buraya öyle şeyler yazıyor ki, çoğu dava konusu. Başkası olsa doğrudan savcılığa başvurur. Ancak ben hiç girilmemiş bir alana girdim ve birçok ezberi bozdum. Ebetteki bunlara karşı bir tepki bekliyordum. Kolay bir şey değildi. Bu yüzden ölçülü eleştirilere sabırla cevap verdim. Ancak bahsi geçen arkadaşın bu sitede yazdıklarını görseydiniz sanırım üslubumu kaba görmezdiniz. Öyle yorumları ya hakaretten arındırıyorum ya da insanlarımız görmesin diye bir süre sonra siliyorum.
      Bektaş’a katılmana bir şey demiyorum ama “Türkleştirmeye çalışıyorsunuz” şeklindeki ifadene de katılmıyorum. Çünkü böyle bir amacım olmadığı gibi böyle bir şeye ne benim ne da başkasının gücü yetmez. Yaptığım tek şey uzun süre toplumumuzu araştırdım ve bulduğum belge ve kaynaklardan çıkarttığım sonucu da sizlerle paylaştım. Bu bir günah ise, ben bunun vebalini çekerim. Ayrıca tespitlerime katılırsınız ya da katılmazsınız. O konu sizlere kalmış. Kısacası ben kimseyi Türkleştirmeye çalışmıyorum. Kitabın sonuç bölümünü bir daha okursanız bu konudaki düşüncemi daha net görürsünüz.

      Not: Bektaşla ilgili yorumları tekrar düzenliyorum.

  4. Selamlar,
    Tahmini 1900 yillarinin baslarinda 4 Kardes (Ibrahim(TOMO),Asef,Nebi) Karahasan bir koyunden gelip, Sivas Gurun ilcesi ile Afsin siniri arasindaki bir bolgeye yerlesmisler ve buraya TOMOLAR(TOMAN) adini vermislerdir. Bu koydekiler ile Elbistan Domolar koyundekiler akrabamidir? Bu konuda bilgisi olan varsa paylasabilirmi?
    Not:suanda bu koyde kimse kalmamaktadir. Koydekiler G.Antep’te yasamaktadirlar ve Coban soyadini tasirlar.

    • Ali Bey Tomolar dediğin kabile Şamıklıdır. Karhasanlılarla beraber yaşayan Şamıklılar yani Şamlular aslen Karahasanlı değildir. Ancak Karahasanlılarla uzun süre beraber yaşadıkları için ileri derecede hısım olmuşlar. Bunlar Şam Türkmenlerindendir. Gaziantep’te İmam Çoban amca var. Şölen Çikolatalarıın sahibidir. Elbistan İkizpınar ve Afşin Koçaovasındaki Şamıklılarla akrabadırlar.

  5. Imam Coban benim amcamdir. Su aralar biraz hasta. Ben is nedeniyle Diyarbakir’dayim.
    Ikizpinar’da bizimle akraba olanlar kimlerdir acaba?

    ilginiz icin tesekkur ederim.
    Iyi calismalar.